Γεννήθηκε στον Πειραιά, στο Νέο Φάληρο, στις 29 Μαΐου του 1927 από το Βασίλη και την Ευδοκία Βέγγου, των οποίων ήταν και το μοναδικό παιδί. Ο Θανάσης Βέγγος, ο οποίος νοσηλευόταν από τις 19 Δεκεμβρίου 2010 στην Εντατική Μονάδα του "Ερυθρού Σταυρού" λόγω εγκεφαλικού επεισοδίου. Απεβίωσε στις 3 Μαΐου 2011, λίγο μετά τις 7 το πρωί λίγο πριν συμπληρώσει τα 84 χρόνια του. Ο πατέρας του ήταν δημόσιος υπάλληλος, συγκεκριμένα εργαζόταν στην Εταιρεία Ηλεκτρισμού, και ήρωας της αντίστασης. Μετά τον πόλεμο, εκδιώχθηκε από τη δουλειά του εξαιτίας των πολιτικών του φρονημάτων. Η απόλυση του πατέρα του προκάλεσε, όπως ήταν αναμενόμενο, σοβαρό οικονομικό πρόβλημα στην οικογένεια του Θανάση, κάτι που τον αναγκάζει να ριχτεί στον αγώνα για το μεροκάματο. Κυριότερη μεταξύ των επαγγελμάτων με τα οποία ασχολήθηκε ήταν η απασχόληση σε επεξεργασίες δερμάτων. Παράλληλα έκανε διάφορα μικροθελήματα στη γειτονιά του. Τα χρόνια 1948-1950 εξορίστηκε στη Μακρόνησο, όπου γνωρίστηκε με τον μετέπειτα γνωστό σκηνοθέτη Νίκο Κούνδουρο. Αυτή η γνωριμία οδήγησε στην πρώτη του εμφάνιση στον κινηματογράφο, το 1954 στην ταινία Μαγική Πόλις του Κούνδουρου. Για τα επόμενα πέντε χρόνια έπαιξε σε μικρούς ρόλους, εργαζόμενος παράλληλα και ως φροντιστής στα πλατό. Την περίοδο αυτή εμφανίστηκε σε μερικές από τις πιο ιστορικές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, όπως Ο δράκος, Διακοπές στην Αίγινα, Μανταλένα, Συννεφιασμένη Κυριακή, Ο Ηλίας του 16ου, Ποτέ την Κυριακή. Ο πρώτος του μεγάλος ρόλος είναι μαζί με το Νίκο Σταυρίδη στην ταινία Οι δοσατζήδες του 1960. Τον ίδιο καιρό, το 1959 πήρε άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ηθοποιού όχι από Σχολή αλλά ως εξαιρετικό ταλέντο με εξετάσεις σε ειδική επιτροπή. Η πρώτη του θεατρική παράσταση ήταν στην επιθεώρηση «Ομόνοια πλατς πλουτς», δίπλα στους Νίκο Ρίζο και Γιάννη Γκιωνάκη, επίσης το 1959.
Τα επόμενα χρόνια, συνεργαζόμενος κυρίως με τον σκηνοθέτη Πάνο Γλυκοφρύδη, αναπτύσσει τον τύπο του νευρικού, αεικίνητου τύπου, που τον καθιέρωσε και αρχίζει να γίνεται δημοφιλής. Με ταινίες όπως Ψηλά τα χέρια, Χίτλερ, Μην είδατε τον Παναή, Ζήτω η τρέλα, Πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης καθιερώνεται στη συνείδηση του κοινού. Το 1964, σε αναζήτηση καλλιτεχνικής ελευθερίας, ίδρυσε τη δική του εταιρία παραγωγής ΘΒ - Ταινίες Γέλιου. Την περίοδο 1965-1969, συνεργαζόμενος με τον Πάνο Γλυκοφρύδη και τον Ερρίκο Θαλασσινό, αλλά και σκηνοθετώντας ο ίδιος κάποιες φορές, γύρισε τις καλύτερες κατά γενική ομολογία ταινίες του, όπως τις Φανερός πράκτωρ 000, Τρελός, παλαβός και Βέγγος, Ποιος Θανάσης;, που τις χαρακτηρίζουν το σουρεαλιστικό χιούμορ, ο αυτοσχεδιασμός και η πηγαία ερμηνεία. Παρά την εμπορική και καλλιτεχνική τους επιτυχία, οι ταινίες αυτές οδηγούν την εταιρία του Βέγγου σε κλείσιμο και τον ίδιο σε οικονομική καταστροφή, από την οποία θα συνέλθει μόνο μετά από πολλά χρόνια.
Η καριέρα του συνεχίζεται με τον σκηνοθέτη Ντίνο Κατσουρίδη, ενώ η δημοτικότητά του παραμένει σταθερή κι οδηγεί στην αποθέωσή του από τον κόσμο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης του 1971, όπου η ταινία Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση; αποσπά τα βραβεία κριτικών και κοινού. Άλλη σημαντική ταινία αυτής της περιόδου είναι Ο Θανάσης στη χώρα της σφαλιάρας του 1976. Η θεματολογία των ταινιών του μετατοπίζεται προς την κοινωνική κριτική, ενώ το 1983 σταματά για λίγα χρόνια να κάνει κινηματογράφο. Τη δεκαετία του '80 ασχολείται με το γύρισμα έξι βιντεοταινιών και της τηλεοπτικής σειράς Βεγγαλικά που, μετά από προσπάθειες πολλών ετών, προβλήθηκε τελικά στην τηλεόραση το 1988. Το 1990εμφανίστηκε στη σειρά του ΑΝΤ1 Αστυνόμος Θανάσης Παπαθανάσης.
Η επιστροφή του στον κινηματογράφο γίνεται με την ταινία Ήσυχες μέρες του Αυγούστου του Παντελή Βούλγαρη. Η ερμηνεία του έχει πια διαφοροποιηθεί, είναι χαμηλών τόνων αλλά μεγάλης εκφραστικότητας, με κορυφαία στιγμή το ρόλο του στην ταινία Όλα είναι δρόμος του 1998. Την περίοδο αυτή εμφανίστηκε επίσης στην Επίδαυρο, το 1997 στο ρόλο του Δικαιόπολι στους Αχαρνής και το 2001 στην Ειρήνη του Αριστοφάνη με μεγάλη επιτυχία. Το 2002, σχεδόν πενήντα χρόνια μετά την πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση, ο Θανάσης Βέγγος κράτησε έναν από τους βασικούς ρόλους στην τηλεοπτική σειρά Περί ανέμων και υδάτων. Συνεχίζει μέχρι σήμερα να είναι από τους πιο αγαπημένους και δημοφιλείς κωμικούς του ελληνικού κινηματογράφου.
Ο Θανάσης Βέγγος ήταν μέλος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών και του Σωματείου Παραγωγών. Ήταν μόνιμος κάτοικος της Αθήνας. Την εποχή που γυριζόταν Ο δράκος παντρεύτηκε την Ασημίνα Βέγγου, με την οποία ήταν μαζί μέχρι το τέλος της ζωής του, και είχαν δύο γιους.
Απεβίωσε στις 3 Μαΐου 2011 στις 7:10 το πρωί, ενώ νοσηλευόταν στο Νοσοκομείο Ερυθρός Σταυρός
Αριστοφανικός ήρωας, πρωταγωνιστής του Θεάτρου Σκιών, ή μήπως η ψυχή του καθημερινού λαϊκού ανθρώπου αυτού του τόπου;
Οι κορυφές ενός τριγώνου μέσα στο οποίο κινούνται οι χαρακτήρες που έχει ερμηνεύσει αλλά και ο ίδιος ο άνθρωπος, ο δικός μας άνθρωπος: ο Θανάσης Βέγγος.
Την πληθωρική παρουσία του Βέγγου στον ελληνικό κινηματογράφο, αλλά και τη μετρημένη, σεμνή και συγκροτημένη προσωπικότητά του, συμπυκνώνει ο Γιάννης Σολδάτος στο ντοκιμαντέρ "Ένας άνθρωπος παντός καιρού", που προβάλλεται αυτές τις μέρες στους κινηματογράφους.
Σχολείον… η Μακρόνησος
Ο Βασίλης Βέγγος, γιος του ηθοποιού, σε μια από τις σπάνιες δημόσιες εμφανίσεις του, μιλά στο φακό του Σολδάτου για τον πατέρα του. "Στην Κατοχή, ο παππούς ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα μετά, όταν ο πατέρας κλήθηκε να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία, να πάει βεβαίως στη Μακρόνησο", λέει. Και συνεχίζει: "Θα έλεγα ότι ο πατέρας θα πρέπει να είναι από τους λίγους, αν όχι ο μοναδικός, που η Μακρόνησος του 'έκανε καλό', μακροπρόθεσμα. Γιατί αν δεν είχε πάει στη Μακρόνησο, δε θα είχε γνωρίσει το Νίκο Κούνδουρο, και κατά πάσα πιθανότητα θα ήταν μέχρι και σήμερα ένας πάρα πολύ καλός κατασκευαστής δερμάτινων ειδών (…) Εκεί κάποια στιγμή γνωρίστηκαν με το Νίκο Κούνδουρο και έκαναν κάποια σκετσάκια για τις γιορτές. Οπότε ο Νίκος, όταν απολύονταν σαν, του είπε: "Θανάση, κάποια στιγμή, θα κάνουμε ταινία και θα σε φωνάξω και σένα να πάρεις μέρος", έτσι κι έγινε. Ο πατέρας, βέβαια, όταν απολύθηκε, επέστρεψε στην κανονική του δουλειά, κάπου στο Μοναστηράκι, αν θυμάμαι καλά, και ξέχασε τελείως την ιστορία του Κούνδουρου, ώσπου κάποια στιγμή, όταν ο Νίκος ετοιμαζόταν να γυρίσει την πρώτη του ταινία, τη 'Μαγική Πόλη', τον φώναξε (…)".
Ο συναγωνιστής
Από τη μεριά του ο Νίκος Κούνδουρος, θυμάται: "Το Βέγγο τον γνώρισα στο Μακρονήσι. Ήμουνα σ' ένα βουνό επάνω και προσπαθούσα να στήσω ένα αντίσκηνο να κοιμηθώ, ανάμεσα στη μάζα του λόχου, στα τέσσερις χιλιάδες αντίσκηνα παρατεταγμένα το ένα δίπλα στο άλλο, ανάμεσα σε τέσσερις χιλιάδες ανθρώπους, τρομαγμένους και κουρασμένους. Πήγα στην κορυφή του βουνού, με την ευλογία της διοίκησης, να στήσω τη σκηνή μου και τη ζωή μου. Κι εκεί που καθόμουνα και χάζευα και κοίταζα πως ν' αρχίσω, μόνος τελείως, μ' ένα αντίσκηνο πεταμένο χάμου, μ' ένα σκεπάρνι και με πασσάλους, βλέπω μια σιλουέτα περίεργη, μέσα σ' αυτές τις φοβερές χλαίνες που μας δίνανε, τις βρώμικες, ξεσκισμένες. Καταφθάνει, κουβαλώντας σανίδια από κιβώτια κι ένα σφυρί. Έφτιαξε κάτι, μια κατασκευή, ένα επίπεδο με τις σανίδες, και μου λέει ξαφνικά: 'Συναγωνιστή -ευλογημένη λέξη, που τελικά έχει γίνει ρετσινιά- συναγωνιστή, θα πεθάνεις', λέει. 'Το βράδυ κάνει κρύο. Βάλε την κουβέρτα σου πάνω στα σανίδια.. Λέω: 'Εσένα τι σε νοιάζει αν πεθάνω εγώ; Κι εσύ θα πεθάνεις'. Ούτε γέλασε καν ούτε και δε γέλασε. Πήρε τη διαλυμένη σκηνή κι άρχισε να τη στήνει μέσα στους πασσάλους της. Τον χάζευα, σκεφτόμουνα πως αυτός ή τρελός είναι ή άγιος. Τέλος πάντων, το ίδιο κάνει. Έκανα διάφορες σκέψεις, αφηρημένος και κουρασμένος, αλλά έτσι ξεκίνησε η γνωριμία μου με το Βέγγο.
Έμεινε μαζί μου όλα τα χρόνια της Μακρονήσου. Είχα χρεωθεί την κατασκευή ενός θεάτρου -ήμουν τριτοετής της αρχιτεκτονικής τότε. Πήγα στη διοίκηση και λέω: 'Αυτόν το μισότρελο φαντάρο να μου τον δώσετε'. Κι έτσι βρέθηκα να φτιάχνω το θέατρο με το Θανάση βοηθό. Στήσαμε τη σκηνή, ανεβάσαμε το πρώτο έργο, και να ο Βέγγος ηθοποιός και να ο Βέγγος πρωταγωνιστής και να ο Βέγγος αγαπημένος ολόκληρου του τάγματος, και να ο Βέγγος η ανακούφισή μας, η λύτρωση μας και το χαμόγελό μας".
Ο Τάσος Ζωγράφος, απέναντι από την κάμερα του Γιάννη Σολδάτου, λέει: "Ο Θανάσης κι ο Νίκος ο Κούνδουρος κι εγώ πρωτοκάναμε τις πρώτες θεατρικές δουλειές στη Μακρόνησο (…) Η Μακρόνησος είναι, για μένα και για το Θανάση, εφαλτήριο. Από κει κινήσαμε και κάναμε αυτό που κάναμε".
Μια σύγχρονη αριστοφανική φιγούρα
Ο σκηνοθέτης Γιώργος Μιχαηλίδης, είναι ένας ακόμη από αυτούς που μιλούν για το Θανάση Βέγγο, στο ντοκιμαντέρ του Γιάννη Σολδάτου. "Ο Βέγγος φέρνει μαζί του όλη την ιστορία της κωμωδίας, χωρίς να το έχει συνειδητοποιήσει απόλυτα, χωρίς να το ξέρει. Η καταγωγή του είναι από το αρχαίο θέατρο, την παντομίμα, φτάνει στο τσίρκο, το βωβό κινηματογράφο, Μπάστερ Κίτον, αδελφοί Μαρξ, μέχρι σήμερα", λέει ο Μιχαηλίδης. Και λίγο μετά, μιλώντας για τη συνεργασία μαζί του στην 'Ειρήνη' του Αριστοφάνη, που ανέβηκε στην Επίδαυρο, λέει: "Εγώ είδα στο Βέγγο τον τέλειο αριστοφανικό ήρωα. Του ταίριαζε του Βέγγου αυτή η αίσθηση κι αυτή η λαϊκή κωμική διάσταση που έχει ο Αριστοφάνης στα έργα του".
Ο κριτικός Κώστας Γεωργουσόπουλος, από τη μεριά του, υποστηρίζει: "Ο αριστοφανικός ήρωας είναι αστείος δεν είναι χωρατατζής. Είναι άλλο πράγμα το αστείο που έχει σχέση με το άστυ και την αστική αντίληψη κι άλλο πράγμα το χωρατό που έχει σχέση με το χωριό και με το χοντρό χιούμορ. Ο Αριστοφάνης είναι Αθηναίος πολίτης κι ασχολείται με τους αθηναϊκούς θεσμούς, όπως ακριβώς ο Βέγγος είναι Αθηναίος πολίτης, Έλληνας πολίτης, μικροαστός ή αν θέλέτε λούμπεν προλετάριος, ο οποίος προσπαθεί όμως να ενταχθεί μέσα στη μικροαστική αντίληψη, να βρει την καλή, να πιάσει το κόλπο, να μπορέσει να επιβιώσει με χίλια μέσα, όπως ακριβώς κι ο Καραγκιόζης προσπαθεί να επιβιώσει μέσα στο Σαράϊ του Πασά(…)".
Πίσω από το μπερντέ του Θεάτρου Σκιών
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν πως η παρουσία του Βέγγου έχει την αυθεντικότητα του Καραγκιόζη. Σύμφωνα με τον Κούνδουρο, "Ο Βέγγος κι ο Καραγκιόζης είναι πρωτοξάδεφοι. Γεννηθήκανε από την ίδια αστείρευτη πηγή που λέγεται λαός, έζησαν στον ίδιο γεννοβόλο χώρο που λέγεται Ανατολή. Είναι η φιλοσοφία τους το κυρίαρχο χαρακτηριστικό που ενώνει τον Καραγκιόζη με το Βέγγο, και η λαϊκοσύνη τους, επίσης".
Από τη μεριά του ο Πάνος Γλυκοφρύδης έχει διαφορετική άποψη: "Δεν πιστεύω πως έχει καμία σχέση με τον Καραγκιόζη. Δεν έχει δηλαδή αυτή τη λαϊκότητα του Καραγκιόζη, με το χοντρό καλαμπούρι, το χοντρό αστείο κλπ. Και κάτι άλλο: είναι σκιά ο Καραγκιόζης".
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Γρηγόρης Γρηγορίου: "Ο Βέγγος είναι κι αυτός ένας λαϊκός ήρωας όπως είναι κι ο Καραγκιόζης, αλλά μεταξύ τους δεν υπάρχει καμία ουσιαστική σχέση. Ο ένας είναι σκιά κι ο άλλος είναι άνθρωπος και μάλιστα σπαρταριστός άνθρωπος"
Και ο Γιώργος Λαζαρίδης: "Δε νομίζω ότι γεφυρώνεται πουθενά ο Θανάσης των ταινιών με τον Καραγκιόζη του Θεάτρου Σκιών. Είναι δύο γεωμετρικά αντίθετοι ήρωες, αντιήρωες. Ο Θανάσης είναι ο κινητικός, ο ακούραστός, αυτός που δε σταματάει σε κανένα εμπόδιο. Ο Καραγκιόζης είναι ο τεμπέλαρος, ο οποίος εν πάση περιπτώσει, κάνει μια αντίσταση αρνητική. Του Βέγγου η αντίσταση είναι ενεργητική(…)".
Ο Δήμος Αβδελιώδης, λέει πως: "Αν ο Καραγκιόζης εκφράζει τον οίστρο, την ετοιμότητα, την αμφισβήτηση απέναντι στην εξουσία αυτού του κόσμου, αλλά ταυτόχρονα κι αυτό το παιγνιώδες που αγκαλιάζει τη ζωή σφιχτά, τότε αυτό μπορούμε να πούμε ότι το έχει και ο Βέγγος. Τρέχει γιατί αν είναι η ζωή ένα ποτό, ας πούμε, θα πρέπει να το πιει μέχρι την τελευταία σταγόνα. Αν είναι ένα φύσημα αέρα, πρέπει να αφεθεί σ' αυτό το φύσημα μέχρι τέλους (…)"
Κλείνοντας τις αναφορές ανθρώπων σχετικά με το Θανάση Βέγγο, όπως αυτές αποτυπώνονται στην ταινία του Γιάννη Σολδάτου, παραθέτω τα λόγια του Παντελή Βούλγαρη: "Νομίζω ότι ο Θανάσης δεν εκφράζει μόνο το σημερινό Έλληνα, φέρνει μνήμες από το παρελθόν. Φέρνει μνήμες από το Μικρασιάτη, από τον άνθρωπο του Εμφυλίου, από τον άνθρωπο της εξορίας, από τον άνθρωπο της μετά-εποχής του Εμφυλίου. Κουβαλάει πάρα πολλά πράγματα".
Ένας άνθρωπος παντός καιρού
Ο πολύ επιτυχημένος τίτλος του ντοκιμαντέρ του Γιάννη Σολδάτου -ίδιος με εκείνον του βιβλίου του για το Βέγγο- ταιριάζει απόλυτα στον άνθρωπο στον οποίο αναφέρεται. Όσο για την ταινία, χαρακτηριστικό είναι το νευρώδες μοντάζ, που μόνον τέτοιο θα μπορούσε να είναι για να ακολουθήσει τους ρυθμούς του καταιγιστικού Θανάση Βέγγου. Παράλληλα με τα βήματα στη ζωή και την καριέρα του μεγάλου μας ηθοποιού ο Σολδάτος παρακολουθεί και την Ιστορία, παραθέτοντας επίκαιρα εποχής από τα μεγάλα γεγονότα που σημάδεψαν τη χώρα μας. Με τον τρόπο αυτό εκτός από τον ίδιο τον ήρωά του και τις ταινίες του, προσεγγίζει την Ιστορία, τοποθετώντας το Βέγγο μέσα σε αυτήν.
Χωρίς πλατειασμούς και με καλό σκηνοθετικό ρυθμό ο Γιάννης Σολδάτος δίνει ένα εμπεριστατωμένο πορτρέτο του Θανάση Βέγγου, μέσα από τις ταινίες του αλλά και μέσα από μαρτυρίες και αφηγήσεις προσωπικοτήτων. Εκτός από τους προαναφερθέντες, μιλούν στο ντοκιμαντέρ πολλοί ακόμη. Εμείς, αφού σας παροτρύνουμε να δείτε την ταινία, θα κλείσουμε με τα λόγια της ηθοποιού Βάσιας Τριφύλλη, γιατί μας αρέσουν: "Το να είσαι αριστερός δε σημαίνει η ψήφος που δίνεις, είναι ο τρόπος που ζεις. Και ο Θανάσης ζει σαν αριστερός".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου